Stowarzyszenie Memoriał – działa od 1989 roku na rzecz zachowania pamięci o ofiarach represji stalinowskich i późniejszych represji politycznych w krajach dawnego ZSRR. Memoriał prowadzi działalność dokumentacyjną, archiwizacyjną, badawczo-historyczną, prawną i edukacyjną dotyczącą politycznych uwięzień i zesłań oraz monitoring współczesnych aktów naruszania praw człowieka. Dzięki Memoriałowi powstały powszechnie dostępne wystawy, zbiory dokumentów i specjalistyczne biblioteki gromadzące materiały dotyczące prześladowań politycznych w totalitarnym systemie komunistycznym. W 1991 roku z inicjatywy Stowarzyszenia uchwalona została ustawa o Rehabilitacji Ofiar Represji Politycznych przywracająca cześć setkom tysięcy obywateli byłego ZSRR, a dzień 30 października ustanowiono Dniem Pamięci Ofiar Represji Politycznych.