Rodzimy się w kulturze. Kulturowy kontekst naszych narodzin obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, normy moralne, prawo, zwyczaje oraz wszelkie inne zachowania i przyzwyczajenia nabywane przez człowieka jako członka społeczności (Tylor, 1884: s. 145), determinując sposób, w jaki będziemy postrzegać siebie i uzasadniać wszystkie nasze działania względem innych.
Kontekst kulturowy nie jest jednak niezmienny, wręcz przeciwnie – jest dynamicznie ewoluującą sferą odniesień poddawaną presji wielu bodźców. Jednak, jak zauważa Unni Wikan, kontekst ten – kultura „nie działa z własnej woli”, sama z siebie, nie ma własnych celów ani władzy politycznej (Wikan, 2001: s. 87). Ludzie tak. I to właśnie ludzie potrafią wykorzystywać kulturę jako narzędzie inżynierii społecznej, aby osiągać pożądane polityczne cele.
I tak, przez wieki, odwoływanie się do kultury stanowiło uzasadnienie dla konfliktów, wojen, kolonializmu i holokaustu oraz ustrojów politycznych, w tym apartheidu. Wyolbrzymiając różnice i ignorując podobieństwa, kształtowane były postawy wobec samych siebie i wobec „Innego” (ibidem).
W demokracjach liberalnych prawo ma regulować prawa i obowiązki każdej istoty ludzkiej, każdego z członków społeczeństwa i ich prawa obywatelskie oraz zapewniać sprawiedliwość chroniąc Człowieka niezależnie od politycznego i kulturowego kontekstu, w którym żyje. Coraz częściej jednak, prawo staje się zakładnikiem kultury, a manipulowanie tożsamością i wartościami kulturowymi, w celu osiągnięcia politycznych korzyści jest coraz bardziej popularne. Współczesne narracje polityków, zakorzenione w – niekoniecznie chwalebnej – przeszłości, wyolbrzymiają historyczne zasługi oraz wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia, prowadząc do zastraszenia i zastoju intelektualnego. Poszukiwanie schronienia w „bezpiecznej” historycznej przeszłości i konstruowanie „bezpiecznej”, klaustrofobicznej, wizji świata będzie w konsekwencji prowadzić do automatycznego wykluczenia i odrzucenia praw osób kulturowo „innych”, w tym imigrantów i uchodźców.
Unni Wikan twierdzi, że współczesna polityka tożsamościowa opiera się na strachu, a kultura stała się nową koncepcją rasy, leżąc u podstaw polityki tożsamości etnicznej, która stoi w sprzeczności z prawami człowieka (ibidem, s. 148). Szukając oparcia w „naszej” kulturze i pragnąc zminimalizować strach jesteśmy gotowi poświęcić podstawowe wolności, prawa obywatelskie i sprawiedliwość oraz ignorować międzynarodowe prawa i traktaty. Polityka tożsamościowa szydzi z praw człowieka, które z taką dumą uważaliśmy za niepodważalne i pieczętuje los każdej społeczności generując konflikty, brak zaufania i poszanowania godności ludzkiej.
Konferencja Prawo przeciwko kulturze stanowić będzie okazję do refleksji, podzielenia się wiedzą i poglądami z szerokim gronem odbiorców. Program wydarzenia stanowiąc połączenie wkładu intelektualnego cieszących się międzynarodowym uznaniem osób i ekspertów, obejmuje wykłady, debaty i sesje dyskusyjne otwarte dla przedstawicieli środowisk akademickich, politycznych i kulturalnych, organizacji pozarządowych, administracji publicznej i mediów.
Konferencja jest kontynuacją serii międzynarodowych seminariów poświęconych idei wolności, organizowanych przez Stowarzyszenie Willa Decjusza od 2002 r. i stanowiących platformę wręczenia Polskiej Nagrody im. Sergio Vieira de Mello, Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (2002-2003), przyznawanej osobom i organizacjom pozarządowym za ich działania na rzecz pokojowego współistnienia społeczeństw, religii i kultur.
Tegoroczna konferencja organizowana jest we współpracy z Przedstawicielstwem UNHCR w Polsce, przy wsparciu ICORN, Międzynarodowej Sieci Miast Uchodźstwa, Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, władz Miasta Krakowa i Województwa Małopolskiego oraz krakowskiej społeczności akademickiej.
PRAWO PRZECIWKO KULTURZE
PROGRAM
Czwartek, 20 października
- 9:00 – 9:30 Rejestracja
- 9:30 – 10:00 Powitania i otwarcie: Danuta Glondys, Bogusław Sonik
- 10:00 – 10:30 Wykład inauguracyjny: Wspaniałomyślna zdrada, Unni Wikan
- 10:30 – 12:00 Debata 1
Polityka strachu. Polityka kultury
Niechciane fakty o prawach człowieka, imigracji i uchodźcach. Cena przynależności. Eksperci: Adam Bodnar, Felix Kaputu, Paweł Kowal
Moderator: Krzysztof Bobiński
- 12:00 – 12:30 Przerwa kawowa
- 12:30 – 13:00 Wykład specjalny: Montserrat Feixas Vihe, Przedstawiciel Regionalny Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców
- 13:00 – 14:30 Debata 2
Tolerancja kontra humanizm
Państwa opiekuńcze w czasach kryzysu uchodźczego. Jak pomóc ludziom w obliczu tragedii i chaosu.
Eksperci: Tahira Abdullah, Halina Grzymała-Moszczyńska, Helge Lunde
Moderator: Dominika Kasprowicz
- 14:30 – 14:45 Wystawa UNHCR Uchodźcy Rohingya w fotografii Marcina Zaborowskiego, wprowadzenie Magda Pajura, CPPHN
- 15:00 – 16:00 Poczęstunek
- 16:00 – 18:00 WYDARZENIE SPECJALNE
- 13. Gala wręczenia Polskiej Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka
Gala z udziałem Kapituły Polskiej Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello: Kancelarii Prezydenta RP, JE Ambasadora Federacyjnej Republiki Brazylii w Polsce, JE Ambasadora Królestwa Szwecji w Polsce, Przedstawicielstwa UNHCR w Polsce, Departamentu Narodów Zjednoczonych i Praw Człowieka MSZ, Rzecznika Praw Obywatelskich, Instytutu Pamięci Narodowej, Konsula Generalnego Stanów Zjednoczonych w Krakowie, Fundacji Współpracy Polsko-Ukraińskiej PAUCI, Fundacji ZNAK, Prezesa ZUE S.A., Prezesa Krakow Airport oraz Stowarzyszenia Willa Decjusza.
Tłumaczenie symultaniczne (angielski/polski)
Aleksander Jakimowicz i Piotr Krasnowolski
BIOGRAMY EKSPERTÓW
- Tahira Abdullah
Niezależna działaczka na rzecz polityki rozwojowej, badaczka, autorka, aktywistka na rzecz pokoju, obrończyni praw człowieka, wolontariuszka akcji humanitarnych. Mieszka i pracuje w Islamabadzie (Pakistan). Studiowała ekonomię, nauki polityczne i socjologię oraz uzyskała tytuł magistra studiów porównawczych religii i socjologii (Wielka Brytania) i dyplomy studiów podyplomowych w obszarze rozwoju gospodarczego oraz gender i praw pracowniczych. Przez ponad 35 lat zaangażowana w dziedzinie polityki rozwojowej (zwłaszcza na obszarach wiejskich i przedmieściach i w slumsach miast). Współpracowała z agencjami Narodów Zjednoczonych: UNICEF oraz UNFPA a także, jako konsultantka, uczestniczyła w działaniach UN/RC, UNW/UNIFEM, ILO, FAO, IFAD. Nauczycielka i wykładowczyni wielu szkół i uczelni, w tym Uniwersytetu Punjab. Autorka kilkudziesięciu artykułów i opracowań dotyczących rzecznictwa publicznego.
- Krzysztof Bobiński
Prezes Fundacji Unia & Polska oraz członek zarządu Civil Society Forum of the Eastern Partnership. Pisze dla ‘openDemocracy’ i jest redaktorem europejskiej części ‘Europe’s World’. Ukończył historię współczesną na Uniwersytecie w Oksfordzie i uzyskał tytuł magistra w dziedzinie studiów regionalnych na Uniwersytecie Londyńskim. Był warszawskim korespondentem ‘Financial Times’ w latach 1976-2000 oraz publikował między innymi w ‘The Observer’, ‘Washington Post’ oraz BBC. Jest współzałożycielem i wydawcą polskiego magazynu ‘Unia & Polska’.
- Adam Bodnar
Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył również studia LL.M. z zakresu prawa konstytucyjnego porównawczego w Central European University w Budapeszcie. W 2006 roku uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim stopień naukowy doktora nauk prawnych z zakresu prawa konstytucyjnego. W latach 2004-15 związany z Helsińską Fundacją Praw Człowieka. Ekspert Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej. W latach 2013-2014 członek rady dyrektorów Funduszu ONZ na rzecz Ofiar Tortur. Od 2006 roku wykłada na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W 2011 r. został odznaczony Nagrodą Tolerancji przez polskie organizacje LGBT. Dzięki poparciu 67 organizacji pozarządowych został w 2015 r. zgłoszony na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Zaakceptowany przez obie Izby Parlamentu, został zaprzysiężony 9 września 2015 r.
- Montserrat Feixas Vihé
Przedstawicielka Regionalna UNHCR na Europę Środkową. Odpowiada za formułowanie, koordynowanie i zarządzanie operacjami UNHCR na terenie Bułgarii, Chorwacji, Czech, Węgier, Mołdawii, Polski, Rumunii, Słowacji i Słowenii, przewodząc rozmowom i negocjacjom w sprawach związanych z polityką wobec uchodźców i bezpaństwowości w tych krajach.
Do UNHCR dołączyła w 1984 r. jako Kurator Oświaty w Gedaref, w Sudanie. Od tej pory zajmowała różne stanowiska podczas misji UNHCR w Hondurasie, Pakistanie, Ugandzie i Indiach, a także w siedzibie głównej UNHCR w Genewie, skąd nadzorowała operacje na Bliskim Wschodzie oraz w Ameryce Środkowej i na Karaibach. Przez pięć lat pełniła funkcję Kierownika Misji w Biurze UNHCR w Nowym Delhi. W latach 1993-1994 działała w Banku Światowym w Waszyngtonie, gdzie pracowała nad programami opieki zdrowotnej, edukacji i żywienia dla Ameryki Środkowej, a w 2002 r. została oddelegowana do Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) w Islamabadzie, aby opracować specjalny program rozwoju obszarów przyjmowania uchodźców w północno-zachodnim Pakistanie.
Ukończyła studia licencjackie na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu Genewskiego, studia magisterskie na Wydziale Spraw Publicznych i Międzynarodowych Uniwersytetu Princeton oraz studia doktoranckie na Wydziale Geografii Uniwersytetu Autonomicznego w Barcelonie. Posługuje się językami katalońskim, hiszpańskim, angielskim, francuskim i włoskim.
- Danuta Glondys
Doktor nauk humanistycznych, magister filologii angielskiej i politologii. W latach 1993-1999 była dyrektorem Wydziału Kultury Urzędu Miasta Krakowa, a następnie dyrektorem regionalnym programu USAID w Polsce. Dyrektor Stowarzyszenia Willa Decjusza w latach 2001-2016. Przez 6 lat była ekspertem Komisji Europejskiej w programie Europejskie Stolice Kultury, uczestnicząc w wyborze i monitorowaniu wszystkich Europejskich Stolic Kultury od 2009 do 2017 roku. Jej zainteresowania naukowe obejmują relacje między kulturą a polityką. Jest członkiem Zarządu Międzynarodowej Sieci Miast Uchodźstwa, ICORN (Norwegia) oraz Rady programowej Fundacji w Genshagen (Niemcy). Wykłada na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Wydziale Humanistycznym AGH. Nagrodzona m.in. odznaczeniem Ministra Spraw Zagranicznych Bene Merito oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP.
- Halina Grzymała-Moszczyńska
Profesor psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzi wykłady i kursy w zakresie psychologii kulturowej, stosowanej komunikacji międzykulturowej, psychologii religii, klinicznych aspektów religijności oraz wielokulturalizmu i religii. Jej badania skupiają się na doświadczeniu religijnym w różnych kontekstach religijności, roli religii w procesie adaptacji kulturowej imigrantów i reakcjach społeczności lokalnych na ośrodki dla uchodźców i imigrantów. Jest członkinią wielu krajowych i międzynarodowych organizacji zawodowych i redakcji kilkunastu zawodowych wydawnictw. Autorka 10 książek oraz 45 artykułów i rozdziałów, które ukazały się w kraju i zagranicą. Wykładała na Uniwersytecie Wiedeńskim, Uniwersytecie w Uppsali, na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara oraz na uniwersytecie w Rochester i w Mahidol University w Bangkoku.
- Felix Kaputu
Doktor komparatystyki Université de Lubumbashi w Demokratycznej Republice Konga, beneficjent licznych stypendiów, m.in. stypendium Fulbrighta z zakresu religii i pluralizmu na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara oraz stypendium rządu japońskiego na Uniwersytecie Nanzan. Pracował dla różnych instytucji akademickich w Stanach Zjednoczonych, Japonii i Belgii, wnosząc wkład w programy z dziedzin takich jak afrykanistyka, polityka afrykańska, literatura (mitologia), gender, religia, diaspora, sztuka, rozwój społeczności lokalnych czy pedagogika. Główne obszary jego wiedzy rozwijają się w ramach struktur porównawczych, które pozwalają na globalne prezentacje porównawcze z jednej strony doświadczeń i studiów afrykańskich, a z drugiej odpowiednio innych kontynentów, w szczególności Azji, Europy i Ameryki, oraz zrozumienie społeczno-politycznych, religijnych, literackich i artystycznych kontekstów.
- Dominika Kasprowicz
Doktor politologii, adiunkt w Instytucie Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Analityczka i komentatorka wydarzeń politycznych na obszarze Europy Środkowej, autorka licznych artykułów naukowych, współautorka tomów pt.: Politics, Society and the Economy in Contemporary Poland. An Introduction (2016), SPACE – Socio-political Alternatives in Central Europe (2014). Jej zainteresowania badawcze obejmują ruchy populistyczne i skrajnie prawicowe, partie i systemy partyjne w Europie Środkowej i Wschodniej, zachowania wyborcze, społeczne innowacje w polityce oraz metodologię badań. Kierowniczka projektów: SPACE i Barometr Wyborczy. Od października 2016 roku dyrektor Stowarzyszenia Willa Decjusza w Krakowie.
- Paweł Kowal
Adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk, politolog, historyk, felietonista i ekspert ds. polityki wschodniej UE. W latach 2009-2014 był posłem do Parlamentu Europejskiego i przewodniczącym delegacji Parlamentu Europejskiego do Komisji Współpracy Parlamentarnej UE-Ukraina. Były poseł na Sejm i członek Rady Bezpieczeństwa Narodowego. W latach 2006-2007 był sekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Autor licznych publikacji na temat transformacji politycznych w Europie Środkowej i członek rady naukowej dwumiesięcznika „New Eastern Europe” oraz członek zarządu Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia (Platform of European Memory and Conscience). Współtwórca Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie.
- Helge Lunde
Były dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Literatury i Wolności Słowa w Stavanger (Norwegia) oraz dyrektor zarządzający miasta Stavanger jako miejsca schronienia prześladowanych pisarzy (1998-2005). Założyciel i dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Sieci Miast Uchodźctwa, ICORN. Do dnia dzisiejszego. ICORN jest stowarzyszeniem 60 miast na całym świecie, które wspierają wolność wypowiedzi i twórców kierując się ideą wolności, solidarności i zasadą gościnności. Członkowie sieci wierzą, że społeczność międzynarodowa może i powinna występować w obronie pisarzy i artystów, którzy stają się celem coraz bardziej intensywnych działań politycznych, gróźb i prześladowań.
- Bogusław Sonik
Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Willa Decjusza, były poseł do Parlamentu Europejskiego (grupa Europejskich Demokratów), przewodniczący Stowarzyszenia Maj77, dyrektor Instytutu Polskiego w Paryżu i minister pełnomocny Ambasady RP we Francji (1990-1996). Dyrektor festiwalu „Kraków 2000 – Europejska Stolica Kultury” (1996-2002). Odznaczony Orderem Sztuki i Literatury (Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres, 1993) i nagrodzony odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (1999). Jako poseł do Parlamentu Europejskiego angażował się w prace Komisji Spraw Zagranicznych, Podkomisji Praw Człowieka oraz Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności i odpowiadał za negocjacje w sprawie dyrektywy REACH. Jego sukcesem był raport dotyczący wpływu wydobycia gazu łupkowego na środowisko, który dał „zielone światło” dla wydobycia tego paliwa w Europie.
- Unni Wikan
Profesor antropologii społecznej, Uniwersytet w Olso. Prowadziła badania terenowe w Egipcie, Omanie, Jemenie, Bali, Butanie i krajach skandynawskich. Wydała 9 książek, m. in.: Life Among the Poor in Cairo; Behind the Veil in Arabia: Women in Oman; Good Willing: Self-Made Destinies in Cairo oraz Generous Betrayal: Politics of Culture in the New Europe. Autorka artykułów w wielu międzynarodowych czasopismach. Była konsultantem UNICEF-u oraz Światowego Programu Żywnościowego ONZ, Norweskiej Organizacji Rozwoju oraz Programu ONZ ds. Rozwoju. Prowadziła badania na temat biedy, płci, rozwoju, emocji, sprawiedliwości społecznej, dobrobytu, wielokulturowości i prawa.
Była profesorem wizytującym i gościnnym wykładowcą na wielu uniwersytetach, m.in. University of Chicago, Harvard University, Goethe University (Frankfurt), London School of Economics, École des Hautes Études en Sciences Sociales (Paris), Ben-Gurion University of the Negev (Izrael) oraz Johns Hopkins University. W roku 2004 nagrodzona tzw. Małym Noblem: nagrodą Freedom of Expression Award.
organizator/organiser
współorganizator/co-organiser
partnerzy/partners
fundator/founder
sponsorzy/sponsors
patronat medialny/media patrons
